Podstawowym założeniem dyrektywy jest wzmocnienie skuteczności obowiązujących przepisów konsumenckich oraz zwiększenie ochrony interesów konsumentów w kontekście dynamicznie postępującej cyfryzacji gospodarki.

 

Dyrektywa Omnibus została przyjęta przez Parlament Europejski 27 listopada 2019 r. Państwa Członkowskie miały obowiązek jej implementacji do dnia 28 maja 2022 r. – polski ustawodawca tego nie uczynił. Jednak zmiany prawa polskiego należy się spodziewać w najbliższym czasie i już teraz warto stosować nowe zasady.

Dyrektywa Omnibus – najistotniejsze zmiany

Przedstawione informacje dotyczą projektu ustawy i mogą ulec zmianie w toku procedury legislacyjnej.

Zapisy cen w przypadku promocji i obniżek – obok informacji o obniżonej cenie będzie musiała zostać również przedstawiona informacja o najniższej cenie danego towaru lub usługi, jaka obowiązywała w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki. Jeśli dany towar lub usługa zostały wprowadzone do sprzedaży w okresie krótszym niż 30 dni, trzeba będzie wskazać informację o najniższej cenie, która obowiązywała w okresie od dnia startu sprzedaży do dnia wprowadzenia obniżki. Zasady te będą obowiązywać zarówno w przypadku tradycyjnej sprzedaży w sklepach stacjonarnych, jak i online oraz we wszystkich reklamach towarów lub usług, w których prezentowana jest cena towaru. Obowiązek informowania o najniższej cenie będzie istnieć w reklam skierowanych do „ogółu klientów”. Jeśli natomiast kampania promocyjna jest przewidziana do zamkniętego kręgu odbiorców, to nie trzeba będzie informować o najniższej cenie.

Kary: „Art. 6. 1. Jeżeli przedsiębiorca nie wykonuje obowiązków, o których mowa w art. 4 ust. 1 – 5 wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej nakłada na niego, w drodze decyzji, karę pieniężną do wysokości 20 000 zł.
Jeżeli przedsiębiorca nie wykonał obowiązków, o których mowa w art. 4 ust. 1 – 5, co najmniej trzykrotnie w okresie 12 miesięcy licząc od dnia, w którym stwierdzono naruszenie tych obowiązków po raz pierwszy, wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej nakłada na niego, w drodze decyzji, karę pieniężną do wysokości 40 000 zł.
Dodatkowo jeśli przedsiębiorca naruszy zbiorowe interesy konsumentów poprzez niewłaściwe prezentowanie obniżonych cen, Prezes UOKiK będzie mógł wymierzyć karę w wysokości do 10 proc. jego rocznego obrotu.

Informowanie konsumenta o indywidualnym dostosowaniu ceny w oparciu o zautomatyzowane podejmowanie decyzji. Obecnie przedsiębiorcy coraz częściej korzystają z narzędzi umożliwiających dostosowanie cen produktów lub usług do poszczególnych grup klientów. Takie różnicowanie ceny odbywa się dzięki tzw. profilowaniu zachowań konsumentów. Odpowiedni algorytm szacuje siłę nabywczą danego konsumenta i przyporządkowuje cenę danej osobie lub grupie osób. Nowe przepisy wprowadzą obowiązek informowania konsumentów o stosowaniu takich narzędzi.

Informowanie konsumenta o numerze telefonu i adresie e-mail, pod którymi konsument może szybko i efektywnie komunikować się z przedsiębiorcą. Jeżeli przedsiębiorca udostępnia inny kanał komunikacji, który gwarantuje zachowanie pisemnej korespondencji (w tym daty i godziny takiej korespondencji), a także spełnia wymogi trwałego nośnika, to wówczas również należy poinformować konsumenta o takim innym środku komunikacji.

Rozbudowana zostanie czarna lista nieuczciwych praktyk rynkowych

Zakazane będzie:

• twierdzenie przez przedsiębiorcę, że opinie o produkcie zostały zamieszczone przez konsumentów, którzy używali danego produktu, choć przedsiębiorca ten nie podjął kroków w celu sprawdzenia, czy opinie te rzeczywiście pochodzą od tych konsumentów. W celu weryfikacji opinii można stosować różnego rodzaju rozwiązania techniczne, a także zwracać się do autora opinii z prośbą o informacje potwierdzające rzeczywisty zakup / skorzystanie z produktu.
• zamieszczanie lub zlecanie zamieszczania nieprawdziwych opinii lub rekomendacji konsumentów. Zakres powyższego zakazu obejmuje również kupowanie pozytywnych opinii (zarówno o produkcie, jak i przedsiębiorcy, w tym polubień w mediach społecznościowych) od wyspecjalizowanych w tym celu podmiotów, a także manipulowanie treścią i sposobem prezentowania opinii (np. poprzez edytowanie, usuwanie, ukrywanie negatywnych opinii czy zniechęcanie autorów do ich publikowania).
• odsprzedaż konsumentom biletów na imprezy kulturalne i sportowe, nabyte za pomocą oprogramowania nazywanego „botami”. Przedsiębiorcy wykorzystują tego typu oprogramowanie, aby kupować bilety w liczbie przekraczającej limity techniczne nałożone przez pierwotnego sprzedawcę. W konsekwencji konsument zostaje niejako „zmuszony” do odkupienia biletu od dalszego sprzedawcy po wyższej cenie, stosującego powyższą nieuczciwą praktykę rynkową.
• wprowadzanie na rynek pozornie identycznych produktów, które różnią się składem lub właściwościami, a różnicy tej nie da się obiektywnie uzasadnić. Przedsiębiorcy dalej będą mogli produkować i sprzedawać towary o różnym składzie lub o różnych właściwościach, pod warunkiem przekazania o tym jasnej informacji konsumentom. Producent herbaty mrożonej może ją np. sprzedawać w państwie A w wersji zawierającej wyższą zawartość teiny niż w państwie B, ale powinien o tym poinformować na opakowaniu produktu. Czynnikami, które mogą uzasadniać zdaniem Komisji Europejskiej różnicę składu lub właściwości produktów, będą: przepisy krajowe, miejsce wytworzenia, dostępność lub sezonowość danego produktu, preferencje konsumentów w danym państwie, strategie, których celem jest poprawa dostępu do zdrowej i bogatej w składniki odżywcze żywności, oferowanie towarów tej samej marki w opakowaniach o różnej wadze lub rozmiarze w różnych państwach.

Platformy handlowe będą musiały informować o:

• parametrach wg. których plasowane są oferty przedstawiane konsumentom w wynikach wyszukiwania. Oznacza to konieczności bardzo wyraźnego ujawniania i oznaczania płatnej reklamy lub opłat wnoszonych konkretnie w celu uzyskania wyższego plasowania produktów w wynikach wyszukiwania.
• tym, czy podmiot oferujący towary, usługi lub treści cyfrowe na platformie handlowej jest przedsiębiorcą. Będzie się to odbywać na podstawie oświadczenia tego podmiotu złożonego wobec dostawcy platformy handlowej. Jeżeli sprzedający na platformie handlowej nie będzie przedsiębiorcą, wówczas platforma musi poinformować o braku zastosowania przepisów konsumenckich do zawieranej umowy.
• podziale obowiązków związanych pomiędzy firmą oferującą dane produkty lub usługi, a dostawcą platformy handlowej (jeśli taki podział ma miejsce). Może on istnieć np. w sytuacji gdy platforma odpowiada za wysyłkę i dostarczenie towaru, a osoba trzecia (sprzedający) za jego zgodność z umową.
• opiniach klientów – przedsiębiorca będzie musiał zapewnić, czy opublikowane opinie pochodzą od konsumentów, którzy używali danego produktu lub go nabyli. Najlepszym rozwiązaniem będzie informacja o tym w regulaminie.