Czy biegły sądowy odpowiada za wydaną w toku postępowania sądowego opinię?

W świetle obowiązującej procedury cywilnej ważkość dowodu z opinii biegłego pozostaje bezdyskusyjna, niejednokrotnie to bowiem właśnie ocena biegłego przesądza o wyniku sprawy. A co jeśli biegły wydając opinię dopuści się nieprawidłowości?

Dotychczas możliwość pociągnięcia biegłego do odpowiedzialności na drodze cywilnej stanowiła co najmniej kwestię sporą, jeśli w ogóle nie była wykluczana. Argumentowano bowiem, że biegły sądowy, realizując swoje czynności, podlega kierownictwu organu procesowego, a ten stosunek podległości ogranicza rolę biegłego do stosowania się do wskazówek i zaleceń sądu. W konsekwencji uznawano, że za ewentualne skutki błędów biegłego odpowiedzialność, na zasadzie art. 430 k.c., może co najwyżej ponosić Skarb Państwa, przy czym wykazanie winy sądu, którego rola ograniczała się przecież do uznania lub nie wiarygodności ekspertyzy zawierającej wiadomości specjalne, pozostawało co najmniej wysoce utrudnione.

Precedensowy wyrok w tej materii zapadł w dniu 29 listopada 2019 r. przed Sądem Apelacyjnym w Katowicach (sygn. akt V ACa 266/18). Sprawa dotyczyła opinii biegłego wydanej na potrzeby sporu między Inwestorem, a Wykonawcą w przedmiocie prawidłowości wykonania robót budowlanych. Sporna opinia biegłego kwestię tą rozstrzygała na niekorzyść Inwestora, a w rezultacie przegrał on proces o zapłatę przeciwko Wykonawcy.

Konkluzja przywołanego orzeczenia, w którym Sąd Apelacyjny uznał odpowiedzialność cywilnoprawną biegłego, a powodowi – Inwestorowi przyznał odszkodowanie, sprowadza się natomiast do następujących wniosków:

• odpowiedzialność biegłego za wydaną opinię rozstrzygać należy w oparciu o zasady tzw. odpowiedzialności deliktowej (art. 415 i nast. k.c.),
• nowy delikt wyraża się w naruszeniu wymogów stawianym biegłym, tj. oczekiwania, że opinia zostanie sporządzona w sposób sumienny i bezstronny, a nadto w zgodzie z zasadami wiedzy i standardami obwiązującymi w danej dziedzinie,
• biegły ponosi odpowiedzialność za wydaną opinię niezależnie od tego czy i jakie zastrzeżenia zgłosiły strony danego postępowania ustosunkowując się do tej opinii, ani jak sąd rozpoznający daną sprawę ocenił kwestię wiarygodności tej opinii,
• dla samej możliwości pociągnięcia biegłego do odpowiedzialności cywilnej za uchybienia w zakresie opinii, bez znaczenia pozostaje ocena jego zachowania na gruncie karnoprawnym, tj. brak jest konieczności uprzedniego stwierdzenia, że opinia była fałszywa w rozumieniu art.233 § 4 k.k.,
• chwilą decydującą dla powstania szkody w majątku strony poszkodowanej działaniem biegłego, pozostaje natomiast moment uprawomocnienia się wyroku wydanego w oparciu o sporządzoną opinię. Od tej także daty liczyć należy termin przedawnienia roszczenia przeciwko biegłemu (w zależności od okoliczności danej sprawy wynoszący od 3 do 20 lat – art. 442 (1) k.c.).

Autor: adw. Weronika Luty – Kancelaria Prawna Certus