Czy zwolnienie z powodu nieuzasadnionej niechęci pracodawcy uprawnia do wypłaty odprawy?

Odprawa pieniężna bardzo często utożsamiana jest wyłącznie z prowadzonymi zwolnieniami grupowymi lub likwidacją stanowiska pracy. Podobnie jak, w obiegowej opinii funkcjonuje przeświadczenie, że odprawa należna jest wyłącznie w przypadku złożenia rozwiązania umowy o pracę przez pracodawcę, a nie przysługuje już w sytuacji podpisania przez pracownika porozumienia o rozwiązaniu umowy.

 

Podstawa prawna

Tymczasem regulująca podstawy prawne odprawy, ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, której celem jest stworzenie osłony ekonomicznej dla pracowników zwalnianych z przyczyn dotyczących zakładów pracy, ani nie wskazuje ograniczeń co do form rozwiązania umowy o pracę, ani nie zawęża przyczyn rozwiązania umowy o pracę do wyłącznie aspektów finansowych leżących po stronie pracodawcy.

Podważając oba powyższe przeświadczenia, w pierwszej kolejności podać należy, iż zasadą wynikającą z powołanego aktu prawnego jest przede wszystkim to, że każda przyczyna niedotycząca pracownika uzasadnia wypłatę odprawy. Przyczyna ta wcale nie musi mieć charakteru ekonomicznego, organizacyjnego, a nawet nie musi wiązać się bezpośrednio ze stosunkiem pracy. W orzecznictwie jako przykłady zakończenia stosunku pracy z przyczyn nie dotyczących pracownika wskazuje się m.in. nieuzasadnioną niechęć pracodawcy do pracownika lub niezawiniony przez pracownika konflikt z pracodawcą. Równolegle w procesie o wypłatę odprawy pracownik nie jest zobowiązany do wykazywania, z jakich konkretnie leżących po stronie pracodawcy powodów, doszło do rozwiązania z nim umowy o pracę, a wystarczy, że wykaże iż były to przyczyny niedotyczące pracownika. Przy tym również wskazanie przez pracodawcę fikcyjnych przyczyn, w przypadku wykazania ich nieprawdziwości, uprawnia pracownika do wypłaty odprawy. Podobnie jak, możliwości domagania się wypłaty odprawy, nie przekreśla jednoczesne wystąpienie przez pracownika z powództwem o wypłatę odszkodowania na gruncie art. 45 k.p. i z powołaniem się na naruszenie przez pracodawcę przepisów o wypowiadaniu umów o pracę.

Przepisy komentowanej ustawy wprost przyznają także pracownikowi prawo do żądania wypłaty w przypadku rozwiązania umowy o pracę w trybie porozumienia stron (choć w przypadku tzw. zwolnień grupowych – z pewnymi ograniczeniami).

Trudność wystąpienia z żądaniem o zapłatę odprawy, polega przede wszystkim na odmiennym niż ma to miejsce na gruncie roszczeń w oparciu o przepisy Kodeksu pracy, rozłożeniu ciężaru dowodowego i przerzuceniu go na pracownika właśnie. Z tego natomiast powodu, postępowanie w tym zakresie wymaga od pracownika dużo większego zaangażowania i inicjatywy, a także rozważenia swojej sytuacji procesowej jeszcze przed wszczęciem postępowania sądowego w tym przedmiocie.

Autor tekstu: adw. Weronika Luty