Kiedy dłużnik staje się niewypłacalny?
Mówi o tym. 11 Prawa upadłościowego. Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Przy czym domniemywa się, że niewypłacalność zaczyna się po 3 miesiącach od utraty tej zdolności. Jeśli mówimy natomiast o osobach prawnych lub jednostkach organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej – niewypłacalność jest w sytuacji gdy:
- zobowiązania dłużnika przekraczają wartość jego majątku
- stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający 24 msc.
Niewypłacalność jest obowiązkowa, aby móc ogłosić upadłość. Pamiętajmy, jednak, że zarówno niewypłacalność, jak i sam termin jej powstania to domniemania wzruszalne, czyli możliwe do obalenia. Przykładowo, można wykazać, że mimo nieregulowania zobowiązań, dłużnik posiada majątek na ich spłatę lub np. jego problemy finansowe są przejściowe.
Termin złożenia wniosku o upadłość przedsiębiorcy
Opóźnienie przy złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości może wiązać się z nieprzyjemnymi konsekwencjami cywilnymi i karnymi. Co do zasady, w przypadku przedsiębiorców wniosek powinien być złożony w terminie 30 dni od dnia zaistnienia stanu niewypłacalności.
Złożenie wniosku o upadłość przez spółkę
Odpowiedź jest ‘prosta’ – wniosek upadłość musi zostać złożony przez członków zarządu zadłużonej spółki we właściwym czasie. Zgodnie z brzmieniem art. 299 § 2 k.s.h.: “Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, o której mowa w § 1, jeżeli wykaże, że:
1. we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu,
2. brak zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy,
3. pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody.
Zaznaczyć jednak należy, że w przypadku członków zarządu odpowiedzialność z art. 299 k.s.h. podlega ocenie z uwagi na konkretny stan faktyczny i konkretne okoliczności. Nie ma znaczenia osobista ocena sytuacji zobowiązanego członka zarządu. Liczy się obiektywne ustalenie właściwego czasu do zgłoszenia wniosku o upadłość.
Należy zwrócić uwagę, że przy wykładni użytego w art. 299 § 2 k.s.h. określenia “właściwego czasu” do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości nie można pominąć przepisów prawa upadłościowego. Reguluje ono obowiązek złożenia wniosku o upadłość przez członków zarządu spółki oraz wskazuje, kiedy uważa się dłużnika za niewypłacalnego i kiedy ogłasza się upadłość osoby prawnej. (vide: wyrok Sądu Najwyższy w wyroku z dnia 19 stycznia 2011 r., V CSK 211/11 (OSNC-ZD 2011 D, poz. 77).
COVID-19, a zgłoszenie wniosku o upadłość
Warto podkreślić, że zgodnie z art. 15 zzra specustawy (tzw Tarczą antykryzysową 2.0).:
Jeżeli podstawa do ogłoszenia upadłości dłużnika powstała w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, a stan niewypłacalności powstał z powodu COVID-19, bieg terminu do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, o którym mowa w art. 21 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega przerwaniu. Po tym okresie termin ten biegnie na nowo.
Co to oznacza w praktyce? 30-dniowy termin na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości biegnie od daty ustania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii.
Podsumowując, niewypłacalność to jedno z najważniejszych pojęć w prawie upadłościowym, a jej określenie jest warunkiem niezbędnym do ogłoszenia upadłości. Jednocześnie, ‘podmioty zawodowo występujące na rynku’ muszą pamiętać, że brak zdolności do regulowania zobowiązań obliguje do podjęcia określonych działań.
Autor: Alicja Antosik
