Upraszczając: jeśli małżonek kupi nieruchomość za środki z wynagrodzenia za pracę to dana nieruchomość wchodzi w skład majątku wspólnego.
Co się dzieje w przypadku ogłoszenia upadłości konsumenckiej współmałżonka przy wspólności majątkowej?
Wspólność majątkowa małżeńska jest najczęstszym ustrojem majątkowym między małżonkami w Polsce, ale niestety obecnie także sporą bolączka właśnie w prawie upadłościowym. Ogłoszenie upadłości przez jednego z małżonków ma ogromny wpływ na posiadany przez nich majątek poprzez wyłączenie wspólności majątkowej małżeńskiej. Z dniem ogłoszenia upadłości małżonka, nieprowadzącego działalności gospodarczej pozostającego w ustroju wspólności majątkowej, między małżonkami powstaje rozdzielność majątkowa, a majątek wspólny, którego podział nie jest dopuszczalny, wchodzi do masy upadłości.
Co to oznacza dla małżonka upadłego w praktyce?
Z dniem ogłoszenia upadłości konsumenckiej małżonka cały majątek wspólny wchodzi w skład masy majątkowej, a zadaniem syndyka jest spieniężenie majątku w celu zaspokojenia wierzycieli. Zarząd nad majątkiem wspólnym przejmuje syndyk, a możliwość korzystania z majątku wspólnego przez upadłego rozciąga się także na współmałżonka.
Małżonek upadłego ma możliwości dochodzenia w postępowaniu upadłościowym należności z tytułu udziału w majątku wspólnym poprzez zgłoszenie wierzytelności. Takie uregulowania stawia go niestety w niekorzystnym świetle, na równi z pozostałymi wierzycielami, co do całego majątku dorobkowego. To oznacza, że udziały w majątku wspólnym współmałżonka, co do którego nie ogłoszono upadłości zaspokoją wierzycieli wchodząc w skład masy w postępowaniu upadłościowym upadłego małżonka. Z jeszcze wyraźniejszym pokrzywdzeniem małżonka będziemy mieli do czynienia zwłaszcza wtedy, gdy majątek wspólny w dużej mierzy został nagromadzony w wyniku jego pracy.
Czy wszystko z majątku wspólnego małżonków zaliczymy do masy upadłości?
Do masy upadłości nie zaliczymy przedmiotów służących małżonkowi upadłego do prowadzenia działalności gospodarczej lub zawodowej, z wyjątkiem przedmiotów majątkowych, które zostały nabyte do majątku wspólnego w okresie 2 lat przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej.
Co w przypadku wspólnych obciążeń takich jak kredyt hipoteczny?
Jeśli małżonkowie na dzień ogłoszenia upadłości konsumenckiej posiadali przykładowo nieruchomość obciążoną kredytem hipotecznym zadaniem syndyka będzie sprzedaż danej nieruchomości i w pierwszej kolejności spłata Banku. W sytuacji gdy środków ze sprzedaży nieruchomości nie wystarczy na spłatę zaciągniętego w tym celu kredytu – dług z tego tytułu w dalszym ciągu pozostaje także długiem współmałżonka upadłego.
W przypadku sprzedaży wspólnej nieruchomości odsyłam do zapoznania się z artykułem dot. zabezpieczenia potrzeb mieszkaniowych upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu: O co upadły może wnioskować z związku z likwidacją majątku objętego masą upadłości?
Czy można uchronić się przed skutkami upadłości konsumenckiej małżonka?
I tak i nie. Po ogłoszeniu upadłości nie można ustanowić rozdzielności majątkowej z datą wcześniejszą niż data ogłoszenia upadłości. Możemy co prawda ustanowić rozdzielność majątkową między małżonkami przed ogłoszeniem upadłości. Należy jednak pamiętać, że ustanowienie rozdzielności majątkowej na podstawie orzeczenia sądu w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości nie przyniesie oczekiwanego rezultatu – takie działanie jest bezskuteczne w stosunku do masy upadłości. Wyjątkiem będzie sytuacja, w której sam pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej został złożony co najmniej 2 lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.
A co w przypadku rozwodu, separacji lub ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków jeszcze przed ogłoszeniem upadłości?
Rozwodząc się ze swoim małżonkiem, Klienci często powtarzają, że zamykają pewien etap w swoim życiu. Co do upadłości, niestety nic bardziej mylnego.
Zgodnie z art. 125 ust. 3 Prawa upadłościowego: jeśli w wyniku rozwodu, separacji lub ubezwłasnowolnienia całkowitego między małżonkami powstała rozdzielność majątkowa z mocy prawa w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku ogłoszenie upadłości jednego z małżonków, wówczas tak ustanowiona rozdzielność majątkowa pozostaje bezskuteczna, co do masy upadłości. Jeśli natomiast sam pozew/wniosek w sprawie zostanie złożony na co najmniej 2 lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości – współmałżonek upadłego powinien czuć się bezpiecznie.
Jak można zabezpieczyć się przed długami małżonka?
Powyżej wskazane sposoby przyniosą zamierzony rezultat – jeśli zachowamy terminy wymagane prawem. Możemy również ustanowić rozdzielność majątkową poprzez zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej – taka umowa także ma swoją ograniczą skuteczność, co do masy upadłości. Umowa zawarta co najmniej na 2 lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości współmałżonka jest skuteczna w stosunku do masy upadłości.
Jeśli w odpowiednim momencie nie zabezpieczamy swojej sytuacji majątkowej, wówczas pozostaje nam jedynie zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym swojego małżonka, a tym samym stajemy się uczestnikiem postępowania i wierzycielem naszej ‘drugiej połowy’.
Podsumowanie
Ogłoszenie upadłości konsumenckiej przez jednego z małżonków tak naprawdę pociąga za sobą całą rodzinę. Przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości należy dokładnie przeanalizować bilans zysków i strat w porównaniu z następstwem ogłoszenia upadłości konsumenckiej przed współmałżonka.
Ustawodawca poprzez wprowadzone regulacje musi dbać zarówno o interesy wierzycieli, samego dłużnika, jak i małżonka dłużnika. Trudno obecnie o inny sposób ochrony małżonka upadłego, który jednocześnie nie godziłby w interesy wierzycieli i nie prowadził do dysfunkcji w postępowaniu upadłościowym.
Decydując się na oddłużenie w postępowaniu upadłościowym należy przemyśleć złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej przez obojga małżonków, zwłaszcza jeśli wierzyciele jednego z małżonków są także wierzycielami współmałżonka, z czym w praktyce mamy do czynienia dość często.
Jeśli potrzebują Państwo pomocy prawnej w zakresie upadłości – zapraszam do kontaktu z Kancelarią pod nr 730 307 301 – profesjonalnie zajmujemy się prowadzeniem spraw o ogłoszenie upadłości konsumenckiej i odpowiednim przygotowaniem do procedury oddłużenia w postępowaniu upadłościowym.
Autor tekstu: Alicja Antosik
